Introductie literatuuronderzoek

Elk onderzoek zal voor een deel uit literatuuronderzoek bestaan. In de oriënterende fase doe je literatuuronderzoek om meer te weten te komen over het onderwerp dat je hebt gekozen, zodat je een probleem kunt kiezen en een onderzoeksvraag kunt formuleren. Want, om een goede onderzoeksvraag te kunnen formuleren en een geschikte methode te kunnen kiezen moet je al het een en ander weten over je onderwerp. Ook voordat je metingen doet of experimenten uitvoert doe je meestal eerst literatuuronderzoek.

Voordat je de juiste literatuur kan vinden is het belangrijk dat je weet wat je wilt zoeken en waar je de literatuur kunt vinden. Zo kun je gericht zoeken en dat bespaart tijd.

Je hebt een onderwerp gevonden en wellicht ook al een onderzoeksvraag opgesteld. Aan de hand van de onderzoeksvraag kun je de sleutelbegrippen formuleren. Als je nog geen onderzoeksvraag hebt, dan kan het inlezen in de literatuur je helpen om meer te weten te komen over je onderwerp en zo tot een relevante vraag te komen.

Om gericht te kunnen zoeken, doorloop je 3 stappen:
Stap 1: Wat zijn de sleutelbegrippen in mijn onderzoek?

De sleutelbegrippen vormen de belangrijkste begrippen van het onderwerp dat je hebt gekozen of in je onderzoeksvraag. Deze kun je als zoektermen gebruiken om te zoeken naar literatuurverwijzingen in elektronische bestanden of op het internet.

In onderstaande onderzoeksvraag zijn de sleutelbegrippen aangegeven:

“Hoe belangrijk was het geld, dat Marokkaanse migranten in de jaren zeventig naar hun familie overmaakten, voor de werkgelegenheid in Marokko?”

Stap 2: Op welke woorden ga ik zoeken?

Om relevante literatuur voor je profielwerkstuk te vinden, gebruik je de sleutelbegrippen in je onderzoeksvraag als zoektermen. Naast deze sleutelbegrippen kan je ook synoniemen of andere gerelateerde termen van deze sleutelbegrippen gebruiken. Welke zoekterm het beste werkt, kan per type bron verschillen. Daarnaast wordt veel wetenschappelijke literatuur in het Engels, Duits, Frans of Spaans geschreven. Dit is afhankelijk van de onderzoeksvraag die je kiest. Synoniemen in een andere taal kunnen dus ook van belang zijn voor je onderzoek.

Hoe vind je synoniemen?

– Nederlandse synoniemen zijn bijvoorbeeld te vinden op de website synoniemen.net

– Engelse synoniemen zijn bijvoorbeeld te vinden op de website thesaurus.com

Naast deze websites kun je ook kijken in woordenboeken, encyclopedieën, handboeken, indexen in catalogi, etc.

Stap 3: Welke informatiebronnen passen bij mijn onderzoek?

Vaak bepaalt je gekozen onderzoeksvraag de soort informatie die je nodig hebt voor je onderzoek. Weet je welke soort informatie je nodig hebt, dan kun je nagaan welke informatiebron(nen) je nodig hebt.

Welke informatie is waar te vinden?
Soort informatie
Informatiebron
Actuele informatie Krantenartikelen, nieuwssites
Oriëntatie op een onderwerp Studieboeken, populair wetenschappelijke boeken, Universiteit van Nederland, scholieren.com
Achtergrondinformatie Encyclopedieën, jaarboeken
Wetenschappelijke informatie Wetenschappelijke tijdschriftartikelen
Onderzoeksresultaten Rapporten
Theoretische verhandeling Studieboeken, monografieën
Wet- en regelgeving Juridische databases, zoals Overheid.nl/beleid-en-regelgeving
Statistische informatie CBS Statline, Eurostat
Bedrijfsinformatie Databases Datastream, Wharton, Amadeus, SDC Platinum
Geografische informatiesystemen Google maps, Google Earth, GeoPlaza

 

Formaliteit van een informatiebron

Sommige informatiebronnen bieden alleen de eerste kennismaking met de informatie die je nodig hebt. In een encyclopedie of handboek vind je een beknopte weergave over een onderwerp. Als je deze informatie in je profielwerkstuk gaat verwerken, heb je de originele bronnen nodig waarnaar in de handboeken en encyclopedieën wordt verwezen.

Scripties van studenten kun je ook beschouwen als een eerste kennismaking met een bepaald onderwerp of als een voorbeeld van hoe je een scriptie kunt schrijven. Gebruik scripties niet als belangrijke informatiebronnen voor je profielwerkstuk. Scripties zijn publicaties van studenten en zullen niet zo diep op een onderwerp ingaan als een onderzoek dat door een wetenschapper is uitgevoerd. In de bibliografie, bronnenlijst of referenties in de scriptie vind je de bronnen die de student gebruikt heeft om zijn scriptie te schrijven. Zoek deze bronnen op en controleer ze, neem ze niet klakkeloos over.

Mag ik Wikipedia gebruiken als informatiebron?

Wikipedia is een gratis internetencyclopedie die door iedereen bewerkt kan worden. Aangezien de auteur onbekend is, is het aan te bevelen om een tweede bron te raadplegen om de kwaliteit van de informatie op Wikipedia te beoordelen. Bij de meeste artikelen op Wikipedia vind je aan het einde van de tekst de bronnen waar de informatie vandaan komt. Wikipedia kan een goede startbron zijn, waarbij je de bronverwijzingen kan gebruiken om nadere informatie te verzamelen (dit heet de ‘sneeuwbalmethode’).

Bronnen waarbij geen naam van een auteur staat, worden in de academische wereld niet als informatiebron geaccepteerd. Denk hierbij aan een folder met informatie of een website van een organisatie. Probeer zoveel mogelijk wetenschappelijke publicaties te gebruiken. Ze zullen door de docenten zeker geaccepteerd worden. Zie hierover het onderdeel Wetenschappelijke informatie.

In onderstaande links vind je nóg meer informatie over het uitvoeren van literatuuronderzoek.