Waarom een (inhoudelijk!) logboek?
Een logboek kan leerlingen helpen terug te reflecteren op het proces dat ze hebben doorlopen tijdens het maken van hun profielwerkstuk. Daarnaast kan dit logboek ook gebruikt worden als leidraad voor tussentijdse evaluaties of overleggen met de begeleidende docent. De docent kan overzichtelijker zien waar zijn of haar leerlingen de afgelopen tijd mee bezig zijn geweest, waar ze tegenaan zijn gelopen en welke vorderingen ze hebben gemaakt. Per groep volstaat één gezamenlijk logboek. Verder hebben we het bij een logboek niet over een urentabel waarin de werkzaamheden en tijdsbesteding verantwoord worden. In veel bètaonderzoek wordt de term ‘labjournaal’ ervoor gebruikt. Nu eerst het waarom van een inhoudelijk logboek:
- Het helpt leerlingen zelf om hun proces inzichtelijker te maken, de ontwikkeling van ideeën bij te houden, een geschreven ‘geheugen’ te hebben, enzovoort.
- Het maakt beoordelen van het proces eenvoudiger. Intensief observeren van leerlingen die aan hun profielwerkstuk werken is meestal niet realistisch. Korte afspraken waarbij het logboek als basis wordt gebruikt kunnen verrassend dichtbij hetzelfde resultaat komen.
- Het maakt begeleiden eenvoudiger: de zojuist genoemde afspraken bieden snel inzicht in het proces en maken kleine, effectieve interventies mogelijk.
Het biedt ruimte voor leerlingen om al het verzette werk te laten zien, dat niet in het eindverslag past of hoort. En daar hebben ze behoefte aan (getuige de lange verslagen vol ‘overbodige’ informatie die vaak worden ingeleverd).
Elementen in logboek
Zaken die onder andere in een (inhoudelijk) logboek kunnen worden vermeld zijn:
- Notatie van gevonden interessante bronnen
- Contactgegevens van externen
- Protocollen van experimenten
- Denk bij een scheikundig experiment bijvoorbeeld ook aan het noteren van materiaallijsten, methodes en H&P zinnen (belangrijk voor veiligheid op het lab: wat moet een leerling doen wanneer hij/zij een chemische stof morst, waar moeten deze chemicaliën worden weggegooid, etc.)
- Voorbeeld van een biologisch experiment: notatie van fabrikantgegevens van een microscoop, wat valt de leerling op wanneer hij/zij door de microscoop kijkt, reflecteer direct: komt dit overeen met de verwachtingen die de leerling in zijn onderzoeksplan had opgesteld?
- Bij een sociaal onderzoek waarbij interviews zijn afgenomen: waarom heeft de leerling gekozen voor een specifieke focusgroep, welke conclusies ze eruit hopen te trekken en welke opvallende bevindingen zijn ze tijdens het interview tegengekomen?
- Notatie van afspraken
- Hoe vindt de communicatie tussen de leerlingen en de docent plaats (fysiek of teams, 1x per week of maand?)
- Wat zijn de verwachtingen van de leerlingen en van de docent?
- Maak duidelijke afspraken over eventuele tussentijdse feedback die gegeven kan worden en verwerk deze deadlines ook in de planning
- Agenda’s voor besprekingen
- Notities van de besprekingen
- Aantekeningen van een brainstormsessie
- Argumentatie waarom er van de planning wordt afgeweken
- Conflicten waartegen de leerlingen aanlopen
- Voorbeeld: moeite met het vinden van de juiste bronnen. Bij wie hebben de leerlingen hulp gezocht voor dit probleem, hoe zouden ze dit de volgende keer aanpakken?
Het bijhouden van een logboek vergt ook motivatie en discipline van de leerlingen. Sommige groepen vinden dit makkelijker dan anderen. Daarom moedigen wij docenten aan om ook te inventariseren bij andere platforms zoals Trello of Scrum, maak het bijhouden van het logboek interactief!