Open access bronnen

Er zijn twee manieren om Open Access te bereiken:

• De gouden route.Auteurs publiceren via uitgevers in Open Access tijdschriften. Ze zijn voor lezers gratis toegankelijk en de publicatiekosten worden door de auteur, de universiteit of de onderzoeksfinancier betaald
• De groene route.
  Auteurs plaatsen hun wetenschappelijk werk in een repository. Dit is een publiek toegankelijke database in beheer bij een wetenschappelijke organisatie.

Algemeen

– CORE. CORE is ‘s werelds grootste zoekmachine met Open Access wetenschappelijke artikelen.
– Directory of Open Access Journals. DOAJ geeft een overzicht van Open Access tijdschriften en de artikelen daarin.
– Directory of Open Access Books. DOAB geeft een overzicht van Open Access boeken.
– Educational Resources Information Center (ERIC). Een databank voor (non-)tijdschriften. Om volledige teksten te vinden, klik je “Full text available on ERIC” onder het zoekveld aan.
– Elsevier. Elsevier deelt onder andere Open Access tijdschriften over wetenschap en geneeskunde.
– Google Scholar. Google Scholar is de zoekmachine van Google voor het zoeken naar wetenschappelijke literatuur. Als je “filetype:pdf” toevoegt aan je zoekactie, beperk je de resultaten tot die treffers waarbij ook een (vrij toegankelijke) pdf aanwezig is.
– NARCIS. NARCIS biedt informatie over Nederlandse wetenschappers en hun werk. Het biedt toegang tot wetenschappelijke informatie waaronder (Open Access) publicaties afkomstig uit de repositories van alle Nederlandse universiteiten en andere instellingen.
– OpenDOAR. OpenDOAR is een overzicht van Open Access repositories, oftewel digitale bewaarplaatsen van wetenschappelijke publicaties of onderwijsmiddelen. Je kunt ook zoeken naar de publicaties die in die repositories zijn opgenomen.
– OAIster. OAIster verzamelt gegevens van Open Access publicaties van veel verschillende bibliotheken en universiteiten.
– OAPEN. OAPEN is een database met een aantal Open Access e-books.
– PLoS One. PloS One biedt diverse Open Access tijdschriften aan op diverse onderzoeksgebieden.
– Social Sciences Research Network (SSRN). Belangrijke bron voor onder publicaties in meer dan 65 disciplines binnenin de humanistiek en de toegepaste, gezondheids-, levens-, fysieke, sociale wetenschappen.
– The World Bank. The World Bank biedt gratis open data over ontwikkelingsgegevens.
– HBO Kennisbank. De HBO Kennisbank biedt toegang tot de resultaten van onderzoek van hogescholen en maakt deze beschikbaar voor hergebruik.
– UBVU AZ-lijst. Overzichtsplatform van elektronische bestanden, waaronder ook de belangrijkste vrij toegankelijke. Je kunt het overzicht ook nog verder filteren op vakgebied.

ALFA

Algemeen
– DANS databestanden. DANS Easy is een databank met onderzoeksdata van (lopende) onderzoeken en datasets.
– Delpher. Delpher is een digitaal archief voor historische Nederlandse kranten, boeken en tijdschriften.
– Europeana. Europeana biedt digitale toegang tot afbeeldingen, teksten, geluidsfragmenten, videofragmenten en 3D beelden over het Europees cultureel erfgoed. Hier kan je terecht met interesse in geschiedenis, archeologie, kunst (waaronder beeldend, muziek en mode) en sport.
– Humanities. Humanities is een internationaal wetenschappelijk Open Access tijdschrift voor artikelen uit diverse disciplines van de Geesteswetenschappen.
– Open Journals. Open Journals biedt een professioneel Open Access publicatieplatform voor wetenschappelijke, peer-reviewed tijdschriften. Dit platform richt zich primair op tijdschriften uit Nederland en België op het gebied van onder andere geschiedenis, taal, religie en cultuur.
– Open Library of Humanities. Open Library of Humanities is een digitale bibliotheek met internationale Open Access artikelen die de hele breedte van de Geesteswetenschappen beslaan. Onder meer: klassieke talen, moderne talen en culturen, filosofie, theologie, geschiedenis, politieke theorie, sociologie, antropologie, film en moderne media studies en digital humanities.
– SocArxiv. SocArxiv is een verzameling van Open Access artikelen voordat ze worden gepubliceerd. Dit betreffen onder andere artikelen uit de kunst en humanistiek.
– Social Science Open Access Repository (SSOAR). SSOAR biedt vrij verkrijgbare full tekstdocumenten uit onder andere de humanistiek.

Geschiedenis
– Archieven.nl. Archiefmateriaal van personen, kranten en tijdschriften, beeld en geluid, vergunningen, locaties en erfgoed.
– Digitale bibliografie Nederlandse geschiedenis (DBNG). De DBNG is een online bibliografie met meer dan 200.00 titels van boeken, tijdschriften, artikelen en online publicaties over de Nederlandse geschiedenis van de prehistorie tot het heden.
– Encyclopedia of romantic nationalism in Europe. Informatie over romantisch nationalisme in Europa, toegespitst op onder andere taal, muziek en literatuur.
– Perseus digital library. Perseus digital library richt zich primair op de geschiedenis, literatuur en cultuur van de Grieks-Romeinse wereld.
– Studiekring Historische Cartografie. Platform voor nieuws en informatie over historische kaarten.

Taalwetenschap
– Companion to digital humanities. Boek waarin een grondig, beknopt overzicht wordt gegeven van opkomend digitaal taalgebruik.
– Corpus Nederlandse Gebarentaal. Het Corpus Nederlandse Gebarentaal (Corpus NGT) biedt een verzameling dialogen in Nederlandse Gebarentaal.
– Deaflink Worldwide. Duitstalig platform waarin nationale, internationale en ook Nederlandstalige websites voor doven en over de doventaal worden aangehaald.
– E-ANS Algemene Nederlandse spraakkunst. De E-ANS is de elektronische versie van de Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS), waarin informatie te vinden is over woorden, constituenten, zinnen en algemene verschijnselen op het gebied van spraakkunst.
– Geïntegreerde taalbank (GTB). De Geïntegreerde Taalbank bestaat uit online historische woordenboeken en vormt daarmee een belangrijk component van de infrastructuur voor historisch Nederlands en Fries.
– Glossary of linguistic terms. Dit biedt informatie over linguïstiek in de vorm van woordenlijsten en bibliografieën ter ondersteuning van veldwerk en taalkundig onderzoek.
– International Phonetics Association (IPA). De IPA is de belangrijkste en meest oude representatieve organisatie voor fonetici. De IPA biedt informatie over de fonetische wetenschap, oftewel weergave van taal door middel van spraakklanken.
– Lexicon of linguistics. Digitaal woordenboek over belangrijke begrippen binnen de linguïstiek.
– LINGUIST list. Engelstalige website met vragen over taalgebruik. Op deze website is het ook mogelijk om zelf een vraag te stellen.
– Linguistics, natural language and computational linguistics meta-index. Een website dat doorlinkt naar de beste taalhulpbronnen op internet, waaronder linguïstische Open Access tijdschriften en linguïstische theorieën.
– SocArxiv. SocArxiv is een verzameling van Open Access artikelen voordat ze worden gepubliceerd. Dit betreffen onder andere artikelen uit de linguïstiek.
– Praat. Praat is een computerprogramma dat gericht is op de klanksystemen van een taal.
– Taalwinkel. De Taalwinkel is onderdeel van de Universiteit en Hogeschool van Amsterdam. Hier kan je onder andere terecht voor informatie over verschillende tekstsoorten, taal en stijl.
– Thesaurus Indogermanischer Tekst und Sprachmaterialien (TITUS). TITUS biedt informatie over Indo-Europese tekst- en taalmaterialen.
– Visual dictionary online. Dit is een online visueel woordenboek waarin woorden aan de hand van afbeeldingen worden toegelicht. Onder andere woorden op het gebied van kunst, geologie en het menselijk lichaam zijn hier te vinden.

Filosofie
– John Locke Resources. Een toegangspoort tot informatie over de Engelse filosoof John Locke en tot tools die de wetenschap over John Locke ondersteunen.
– Stanford encyclopedia of philosophy. Up-to-date naslagwerk van internationaal onderzoek in de filosofie en aanverwante disciplines.
– Wittgenstein source. Wittgenstein source biedt gratis toegang tot primaire bronnen van Wittgenstein, waaronder filosofische manuscripten. De website wordt ontwikkeld en is in beheer van de Universiteit van Bergen.

Kunstgeschiedenis
– AATA online. AATA online is een gratis onderzoeksdatabase met samenvattingen van literatuur met betrekking tot het behoud van materieel cultureel erfgoed.
– BHA and RILA. DE BHA en RILA behandelen Europees en Amerikaans beeldend kunstmateriaal, waaronder artikelen. De BHA biedt een bibliografie van de geschiedenis van kunst en RILA een opslagplaats voor kunstliteratuur.
– Bibliographic Database of the Conservation Information Network (BCIN). BCIN is een bibliografische database van het Conservation Information Network en biedt informatie over het behoud, preservatie en restauratie van cultureel eigendom.
– Boekmanstichting bibliotheek catalogus. De Boekmanstichting is een kenniscentrum voor kunst, cultuur en beleid. De bibliotheek van de Boekmanstichting neemt deel aan het netwerk van Amsterdamse bibliotheken.
– Fotografiebibliotheek online. Online bibliotheek voor fotografie, waarbij onder andere kan worden gezocht op instituut of fotograaf.
– Getty search gateway. Website om te zoeken naar onder andere schilderijen, boeken en archieven in verschillende Getty repositories, waaronder de J. Paul Getty Museum, Getty Convervation Insitute, de Getty Conservation Institute, de Getty Foundation en de Getty Research Instituut.
– Resources for the study of art history. Portaal naar diverse stromingen binnen de kunst, waaronder prehistorische, islamitische, Oost-Aziatische en 19^de-eeuwse kunst.
– RKD explore. Het RKD is het Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis. Op deze website komen acht secties van het RKD samen, namelijk RKDartists, RKDimages, RKDportraits, RKDtechnical, RKDlibrary, RKDarchives, RKDcollections en RKDexcerpts.
– Stedelijk Museum. Een zoekmachine om bibliotheekcatalogi en museumcollecties te vinden.
– Van Gogh Museum. De bibliotheekcatalogus van het Van Gogh museum biedt literatuur over Vincent van Gogh, de beeldende kunst uit de periode 1800-1920, bronnen uit de 19^de eeuw, tentoonstellingen en veilingen.

Religiewetenschappen
– Index theologicus IxTheo. IxTheo is een internationale bibliografie van theologie en religieuze studies. Via “Full Texts” kunnen volledige artikelen worden gevonden.
– WorldCat discovery. Zoekmachine voor het vinden van wetenschappelijke artikelen en boeken, waaronder bronnen over religiewetenschappen.

BETA

Algemeen
– Social Science Open Access Repository (SSOAR). SSOAR biedt vrij verkrijgbare full tekstdocumenten uit onder andere de natuurwetenschappen, techniek en geneeskunde.

Wiskunde
– ArXiv. ArXiv is een verzameling van wetenschappelijke artikelen, waaronder wiskunde en statistiek. ArXiv heeft bij de artikelen geen peer-review uitgevoerd.
– Centrum Wiskunde & Informatica (CWI). Het CWI biedt een unieke collectie boeken, tijdschriften en rapporten over wiskunde en informatica.
– EULER. EULER is een portaal voor wiskundige publicaties.

Natuurkunde
– ADS abstract service. De ADS abstract service biedt een toegangspoort tot online literatuur over astronomie en natuurkunde.
– ARIBIB. De ARIBIB is een online database voor astronomie.
– ArXiv. ArXiv is een verzameling van wetenschappelijke artikelen, waaronder natuurkunde. ArXiv heeft bij de artikelen geen peer-review uitgevoerd.

Scheikunde
– Pubmed. PubMed is een vrij toegankelijk literatuurbestand met meer dan 33 miljoen verwijzingen naar (bio)medische artikelen en boeken. Bij artikelen die Open Access artikelen zijn, staat “Free PMC article”.

Biologie
– ArXiv. ArXiv is een verzameling van wetenschappelijke artikelen, waaronder wiskundige biologie. ArXiv heeft bij de artikelen geen peer-review uitgevoerd.
– Biomed Central. Uitgever van meer dan 290 open access wetenschappelijke tijdschriften op het gebied van biologie, geneeskunde en gezondheidswetenschappen.
– BMJ Open. Dit is een online Open Access tijdschrift dat is gericht op het publiceren van medisch onderzoek.
– Pubmed. PubMed is een vrij toegankelijk literatuurbestand met meer dan 33 miljoen verwijzingen naar (bio)medische artikelen en boeken. Bij artikelen die Open Access artikelen zijn, staat “Free PMC article”.

Aardwetenschappen
– Studiekring Historische Cartografie. Platform voor nieuws en informatie over historische kaarten.
– Union catalogue of agricultural libraries in the Netherlands. Zoekmachine voor het vinden van wetenschappelijke artikelen en boeken vanuit de Wageningen University & Research, waaronder bronnen over aardwetenschappen.

Sterrenkunde
– ADS abstract service. De ADS abstract service biedt een toegangspoort tot online literatuur over astronomie en natuurkunde.
– ARIBIB. De ARIBIB is een online database voor astronomie.
– ArXiv. ArXiv is een verzameling van wetenschappelijke artikelen, waaronder astronomie. ArXiv heeft bij de artikelen geen peer-review uitgevoerd.
– Astronomy picture of the day. Op deze website wordt elke dag een andere afbeelding of foto van het universum getoond met daarbij een korte uitleg dat is geschreven door een professionele astronoom.

Informatica
– ArXiv. ArXiv is een verzameling van wetenschappelijke artikelen, waaronder informatica. ArXiv heeft bij de artikelen geen peer-review uitgevoerd.
– CiteSeerX. Zoekmachine voor literatuur op het gebied van computer- en informatiekunde.
– Centrum Wiskunde & Informatica (CWI). Het CWI biedt een unieke collectie boeken, tijdschriften en rapporten over wiskunde en informatica.

Geneeskunde
– Biomed Central. Uitgever van meer dan 290 open access wetenschappelijke tijdschriften op het gebied van biologie, geneeskunde en gezondheidswetenschappen.
– Farmacotherapeutisch kompas. Onafhankelijke geneesmiddelinformatie voor zorgprofessionals vanuit de Nederlandse overheid.
– Pubmed. PubMed is een vrij toegankelijk literatuurbestand met meer dan 33 miljoen verwijzingen naar (bio)medische artikelen en boeken. Bij artikelen die Open Access artikelen zijn, staat “Free PMC article”.
– StatLine. StatLine is de databank van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en biedt een schat aan cijfers over de Nederlandse economie en samenleving.

Forensische wetenschappen
– ADS abstract service. De ADS abstract service biedt een toegangspoort tot online literatuur, waaronder natuurkunde.
– Campbell library. Online bibliotheek waaronder de bibliotheekcatalogus met boeken en e-boeken, full-tekst tijdschriftartikelen en digitale bronnen zijn samengebracht. Hier is onder andere informatie te vinden op het gebied van de forensische wetenschap.
– Inter-university Consortium for Political and Social Research (ICPSR). De data-archief van ICPSR omvat meer dan 250.000 onderzoeksdossiers op het gebied van sociale en gedragswetenschappen.
– Pubmed. PubMed is een vrij toegankelijk literatuurbestand met meer dan 33 miljoen verwijzingen naar (bio)medische artikelen en boeken. Bij artikelen die Open Access artikelen zijn, staat “Free PMC article”.
– Rechtspraak. Deze website bevat onder andere een databank met gerechtelijke uitspraken in Nederland.
– Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC). Het WODC is een documentatiecentrum van het Ministerie van Justitie waar veel toegankelijke rapporten en publicatiereeksen beschikbaar staan.
– WorldCat discovery. Zoekmachine voor het vinden van wetenschappelijke artikelen en boeken, waaronder bronnen over forensische wetenschap.

GAMMA

Algemeen
– SocArxiv. SocArxiv is een verzameling van Open Access artikelen voordat ze worden gepubliceerd. Dit betreffen onder andere artikelen uit de sociale en gedragswetenschappen.
– Social Science Open Access Repository (SSOAR). SSOAR biedt vrij verkrijgbare full tekstdocumenten uit onder andere de sociale wetenschappen.

Psychologie
– Campbell library. Online bibliotheek waaronder de bibliotheekcatalogus met boeken en e-boeken, full-tekst tijdschriftartikelen en digitale bronnen zijn samengebracht. Hier is onder andere informatie te vinden op het gebied van de psychologie.
– Collabra: Psychology. Een peer-reviewt Open Access tijdschrift van de Universiteit van California Press op het gebied van de psychologie.
– Inter-university Consortium for Political and Social Research (ICPSR). De data-archief van ICPSR omvat meer dan 250.000 onderzoeksdossiers op het gebied van sociale en gedragswetenschappen.
– Pubmed. PubMed is een vrij toegankelijk literatuurbestand met meer dan 33 miljoen verwijzingen naar (bio)medische artikelen en boeken. Bij artikelen die Open Access artikelen zijn, staat “Free PMC article”.
– WorldCat discovery. Zoekmachine voor het vinden van wetenschappelijke artikelen en boeken, waaronder bronnen over psychologie.

Sociologie
– IHLIA LGBT Heritage. Online platform met informatie over de LGBTI gemeenschap in Nederland en Vlaanderen en onderzoek dat hiernaar wordt gedaan.
– Inter-university Consortium for Political and Social Research (ICPSR). De data-archief van ICPSR omvat meer dan 250.000 onderzoeksdossiers op het gebied van sociale en gedragswetenschappen.
– WorldCat discovery. Zoekmachine voor het vinden van wetenschappelijke artikelen en boeken, waaronder bronnen over sociologie.

Antropologie
– Campbell library. Online bibliotheek waaronder de bibliotheekcatalogus met boeken en e-boeken, full-tekst tijdschriftartikelen en digitale bronnen zijn samengebracht. Hier is onder andere informatie te vinden op het gebied van de antropologie.
– IHLIA LGBT Heritage. Online platform met informatie over de LGBTI gemeenschap in Nederland en Vlaanderen en onderzoek dat hiernaar wordt gedaan.
– Inter-university Consortium for Political and Social Research (ICPSR). De data-archief van ICPSR omvat meer dan 250.000 onderzoeksdossiers op het gebied van sociale en gedragswetenschappen.
– Pubmed. PubMed is een vrij toegankelijk literatuurbestand met meer dan 33 miljoen verwijzingen naar (bio)medische artikelen en boeken. Bij artikelen die Open Access artikelen zijn, staat “Free PMC article”.
– WorldCat discovery. Zoekmachine voor het vinden van wetenschappelijke artikelen en boeken, waaronder bronnen over antropologie.

Economie
– AGRIS. AGRIS is een wereldwijde database die toegang biedt tot bibliografische informatie over landbouw en techniek.
– ArXiv. ArXiv is een verzameling van wetenschappelijke artikelen, waaronder wiskundige economie. ArXiv heeft bij de artikelen geen peer-review uitgevoerd.
– CESifo. Wereldwijde database van artikelen van CESifo en REPEC (Reserch Papers in Economics) op het gebied van economie en economisch beleid.
– National Bureau of Economic Research (NBER). NBER is een private, onafhankelijke organisatie gewijd aan economisch onderzoek en het verspreiden van onderzoeksresultaten in het wetenschappelijk veld.
– Research papers in economics (RePEc). Deze website biedt gratis toegang tot een bibliografische database, inclusief full text documenten. Zowel onderzoekers als bibliotheken uploaden informatie.
– StatLine. StatLine is de databank van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en biedt een schat aan cijfers over de Nederlandse economie en samenleving.

Rechten
– Benelux Juridische databank. Juridische databank waarin gegeven van de (juridische) instrumenten van de Benelux Unie staan, alsmede de teksten van deze instrumenten.
– EUR-Lex.europa.eu. Toegangsplatform tot het recht van de Europese Unie. Hier is onder andere EU-recht, nationaal recht en jurisprudentie te vinden.
– Legislative observatory. Het legislative observatory is de databank van het Europees Parlement voor het monitoren van het Europees- besluitvormingsproces.
– NLFiscaal. Zowel Nederlands als Europees recht, jurisprudentie, nieuws en commentaar op het gebied van fiscaal recht.
– Rechtspraak. Deze website bevat onder andere een databank met gerechtelijke uitspraken in Nederland.
– Staten-Generaal digitaal. Een overzicht met parlementaire documenten (van 1995 tot nu) en historische parlementaire documenten (van 1814 tot 1995).
– SocArxiv. SocArxiv is een verzameling van Open Access artikelen voordat ze worden gepubliceerd. Dit betreffen onder andere artikelen uit het recht.
– Social Science Open Access Repository (SSOAR). SSOAR biedt vrij verkrijgbare full tekstdocumenten uit onder andere jurisprudentie en bestuurskunde.
– UN iLibrary. De online bibliotheek van de Verenigde Naties biedt een uitgebreide wereldwijde zoek-, ontdekkings- en weergavebron voor digitale content van de Verenigde Naties.
– United Nation treaty collection. Op deze website is een overzicht van verdragen van de Verenigde Naties zichtbaar.
– Vrouwen en recht. De Vereniging voor Vrouw en Recht ‘Clara Wichmann’ is een platvorm van juristen met interesse voor vrouw en recht in Nederland. Hier zijn onder andere opiniestukken en verslagen van de vereniging te vinden, evenals jurisprudentie over dit thema.
– Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC). Het WODC is een documentatiecentrum van het Ministerie van Justitie waar veel toegankelijke rapporten en publicatiereeksen beschikbaar staan.
– Wetgeving. Zoekpagina van de Nederlandse overheid, waarin naar wet- en regelgeving kan worden gezocht van het Nederlands Koninkrijk.
– World Legal Information Institute. Een overzicht van openbare juridische info per land.

Politicologie
– IHLIA LGBT Heritage. Online platform met informatie over de LGBTI gemeenschap in Nederland en Vlaanderen en onderzoek dat hiernaar wordt gedaan.

Communicatiewetenschappen
– WorldCat discovery. Zoekmachine voor het vinden van wetenschappelijke artikelen en boeken, waaronder bronnen over communicatiewetenschappen.

Archeologie
– Allard Pierson museum archeologische collective. Archeologische collectie van het Allard Pierson Museum met voorwerpen van 5000 voor tot 500 na Christus. De collectie omvat kunst- en gebruiksvoorwerpen van aardewerk, steen, metaal, glas en textiel uit Egypte, het Nabije Oosten, Iran, de Griekse wereld, Etrurië en het Romeinse Rijk.
– Cefael Collections de l’École française d’Athèes en ligne. Toegang tot de Hellenic Correspondence Bulletin. De aangeboden literatuur is Franstalig.
– Collectie Amsterdam. Collectie Amsterdam is een diverse en omvangrijke collectie kunst(objecten) en monumenten welke bij verschillende musea en instellingen is ondergebracht.
– Gnomon Online. De Gnomon Bibliographic Database is een van de grootste database systemen in klassieke studies. De collectie omvat onder andere wetenschappelijke artikelen en monografieën.
– Nestor. Nestor is een internationale bibliografie van Egeïsche studie, Homerische samenleving, Indo-Europese taalkunde en aangrenzende gebieden. De primaire geografische focus van Nestor is de Egeïsche Zee, inclusief heel Griekenland, Albanië, Cyprus, het zuidelijke deel van Bulgarije en het westelijke en zuidelijke deel van Turkije.
– Perseus digital library. Perseus digital library richt zich primair op de geschiedenis, literatuur en cultuur van de Grieks-Romeinse wereld. Op de website is onder andere onderzoek te vinden binnen dit vakgebied.
– Resources for the study of art history. Portaal naar diverse stromingen binnen de kunst, waaronder prehistorische, islamitische, Oost-Aziatische en 19^de-eeuwse kunst.
– TOCS-IN Tables of contents of journals of interest to classicists. TOCS-IN biedt een selectie van tijdschriften uit de klassieke oudheid, het nabije Oosten en religie. Waar mogelijk worden links gegeven naar artikelen waarvan de volledige tekst of een samenvatting online beschikbaar is.
– ZENON DAI. ZENON DAI biedt een overzicht naar diverse online bibliotheken, tijdschriften en online publicaties op het gebied van archeologie. De literatuur wordt in diverse talen aangeboden.

Als het je niet gelukt is om via een van deze websites een artikel te pakken te krijgen, dan kun je altijd de auteur mailen om te vragen naar de laatste versie van het artikel voordat het is opgemaakt. Dat is een legale manier waarop wetenschappers hun werk mogen delen.